Bir Buluşun Patent Alabilmesi İçin Gerekli Şartlar
Patent başvurusu, buluş sahibinin buluşunun izinsiz üretilmesini, taklit edilip kullanılmasını ve satılmasını engellemek amacıyla Türk Patent ve Marka Kurumu‘na patent tescil belgesi almak için yaptığı başvurudur. Patent tescil belgesi alabilmek için öncelikle Türk Patent ve Marka Kurumu’na patent başvurusu yapılmalıdır.
Bir buluşun patentinin alınabilmesi için Sınai Mülkiyet Kanunu’nda bazı şartlar öngörülmüştür. Bu şartlar kanunun 82. maddesinde düzenlenmiştir. İlgili maddeye göre bir buluşun patent korumasından faydalanabilmesi için aşağıdaki unsurları içermesi gerekmektedir;
- Yenilik
Geliştirilen yönetimin bilindik halinin, patent başvurusunun gerçekleştirildiği tarihten evvel, buluş konusunda dünyada herhangi bir alanda toplum tarafından erişilmemiş olması ve kullanılmamış olması yahut diğer bir yolla belirtilen bilgilerin yer almamış olmasıdır.
Dolayısıyla patent başvurusu yapılmadan önce patent araştırması titiz bir şekilde uzman bir patent vekili tarafından yapılmalı, buluşun yeni olup olmadığı saptanmalıdır.
- Buluş Basamağına Sahip Olma
Buluşun, ilgili olduğu teknik alanda uzman bir kişi tarafından tekniğin bilinen durumundan kolaylıkla çıkarılamayacak nitelikte olması anlamına gelmektedir.
Buluşun tekniğin bilinen durumunu aşıp aşmadığını saptamak için aşağıda sayılan ölçütler kullanılmaktadır:
- Daha önce üzerinde düşünülmemiş bir problemi çözme veya düşünülmüş ancak çözülememiş bir problemi çözme ve çözülen problemin büyük bir problem olması,
- Buluşun dahil olduğu teknik alanda daha önce çalışmalar yapılmasını rağmen, önceki tarihli çalışmaların başarısız olması,
- Buluşun ticari başarısı veya ticari başarı potansiyeli,
- Daha önceki buluşlarda kullanılan pahalı, ağır veya işgücü yoğunluğu olan parçaları kaldırma,
- Daha önce sağlanamamış bir şekilde avantaj sağlama,
- Daha önceki bir buluşu daha önce beklenmeyecek bir şekilde yeniden tasarlama ve buluşu geliştirme
- Sanayiye Uygulanabilirlik
Buluşun, sanayinin herhangi bir dalında üretilebilir, uygulanabilir veya kullanılabilir nitelikte olması (soyut ve fizik kurallarına aykırı olmaması) anlamına gelir. Bununla birlikte tarım sektöründeki buluşlarda sanayiye uygulanabiliyorsa patentle korunabilir. Sanayiye uygulanabilir buluşun ekonomik olarak getiri sağlayıp sağlamaması önem arz etmemektedir. Maliyeti yüksek ancak getirisi az olan buluşlarda, sanayiye uygulanabilirse ve diğer koşulları sağlıyorsa patentlenebilir
Yukarıda patent alabilme koşullarından sayılanlar dışında başvuruların değerlendirilmesi aşamasında bazı başka prosedürel gereklilikler de söz konusudur. Bunlar;
- Buluş olma
- Başvurunun açık ve tam yapılması
- Gerçek buluş sahibi tarafından başvuru yapılması
- Patent isteğinin yalnızca bir buluşu kapsaması
İlgili maddenin 3. fıkrasında ise bir kısım buluşların patent ile korunamayacağı belirtilmiştir. Bu sebepten ötürü bu fıkra da olumsuz şartlar olarak sınıflandırılmaktadır. Bunlar;
- Kamu düzenine veya genel ahlaka aykırı olan buluşlar.
- Mikrobiyolojik işlemler veya bu işlemler sonucu elde edilen ürünler hariç olmak üzere, bitki çeşitleri veya hayvan ırkları ile bitki veya hayvan üretimine yönelik esas olarak biyolojik işlemler.
- İnsan veya hayvan vücuduna uygulanacak teşhis yöntemleri ile cerrahi yöntemler dâhil tüm tedavi yöntemleri.
- Oluşumunun ve gelişiminin çeşitli aşamalarında insan bedeni ve bir gen dizisi veya kısmi gen dizisi de dâhil olmak üzere insan bedeninin öğelerinden birinin sadece keşfi.
- İnsan klonlama işlemleri, insan eşey hattının genetik kimliğini değiştirme işlemleri, insan embriyosunun sınai ya da ticari amaçlarla kullanılması, insan ya da hayvanlara önemli bir tıbbi fayda sağlamaksızın hayvanlara acı çektirebilecek genetik kimlik değiştirme işlemleri ve bu işlemler sonucu elde edilen hayvanlar.
Olumsuz koşulların varlığı halinde koruma konusu buluş, patentle korunamayacaktır. Ancak farklı kanuni düzenlemelerle korunması mümkünse (marka, tasarım, eser gibi…) yine hukuken korunan bir hak söz konusu olabilecektir.
